Bisiklet Vites Kullanımı

Vites kullanımını bisiklete yeni başlayan arkadaşlarımız sık sık sormaktalar. Nerede değiştireceğiz bu vitesleri diye. Rampada hangi vitese geçireceğiz, rampa aşağı nasıl oluyor? Düz yolda nasıl daha yavaş çeviriyor ama nasıl daha hızlı gidiyorsunuz?

Bisiklete yeni başlayan arkadaşlarımız için bunlar zor kavramlar, bunu aynen düz vites otomobil sürmeyi yeni öğrenen insanlara benzetebiliriz.

Bisikletimizde 2 adet dişli sıralması vardır. Birisi pedalımızın arkasında diğeri de arka tekere bağlı halde. Biz öndeki dişlideki zinciri iterek arkadaki dişlinin dolayısı ile arka tekerin dönmesini sağlar ve ilerleriz.

Her dişlide onlarca diş vardır. Bu diş sayısı arttıkça o dişlinin çekiş gücü artar. Eğer bu artış önde ise bize güç ve hız, arkada ise güç ve tork verir.

Rampa çıkarken önde bizim güç ve tork a ihtiyacımız vardır, yani ön tarafta ki dişlimiz olabildiğince küçük olmalıdır ki daha rahat çevirelim. Ancak arka dişlimizinde olabildiğince büyük olması gerekir ki yüksek tork ile rampayı daha rahat alt edelim.

Ön Dişli Seçimi

Ön dişlileri oynatan vites değiştirme kolu sol elimizin altındadır. Genel olarak insanlar sağ elini kullandığı ve sağ elin sola göre güçlü olduğu için çok az kullanılan ön aktarıcı görevide sol ele verilmiştir.

Ön vites yolda ciddi eğim değişikliklerinde kullanılır. Sert bir rampayı çıkarken veya düz yolda hız yaparken ya da rampa aşağı inerken değiştiririz. Uzun yıllardır ön tarafya ( Ayna Kol ) şehir, tur ve dağ bisikletlerinde 3 dişli vardı. Ancak son yıllarda 3 yaprak yerini 2 yaprağa bırakmaya başladı. 3 yapraklı bisikletlerde düz yolda ve her tür hafif arazi koşulunda orta dişli işimizi görmekte idi. Ancak yeni model bisikletler 2 yaprağa çoktan düşmeye başladı bile. Yaprak sayısından bisikletinizin güncel olup olmadığını anlayabilirsiniz.

Sert bir rampayı çıkarken vites değiştirme kollarında işaret parmağımız ile öndeki kolu kendimize doğru çekeriz. Güç harcamadan kendi kendine iner çünki vitesi oynatan tel gevşemektedir. Aksine düz yola geçtiğimizde yada rampa aşağı inerken de baş parmağımız ile vites kolunu iterek ( güç harcayarak ) zinciri büyük dişliye doğru alırız. Üst dişlilerde pedal zor döner ama bisikletimizde bir o kadar hızlı gider. Alt dişlilerde ise pedal kolay döner ama bisikletimiz yavaş gider. Zaten rampa yukarı yavaş, rampa aşağı hızlı gitmiyormuyuz. Buradan vites ayarını anlayabilirsiniz.

Arka Dişli Seçimi

Arka dişli ( ruble ) bisikletimizin, her tür hafif yol eğimleri ile yavaşlamak yada hızlanmak için sıkça hareket ettirdiğimiz bir aktarma organıdır. Dünya nüfusunun %90 ı sağ elini kullandığı için arka değiştiricide sağ ele atanmıştır. Ruble de zincir büyük dişliye doğru çıktıkça tekerin zincir ile dönme sayısı azalacağı için bisiklet daha kolay hareket eder. Bu hareketi sağ elimizin baş parmağı ile güç uygulayarak yaparız çünki zincir yukarı tırmanacak ve bizi rahatlatacaktır. Tersine düz yolda hız yaparken yada rampa aşağı pedal çevirmek istediğimizde sağ elin işaret parmağı ile vitesi güç harcamadan düşürürüz ve zincir bisikletin göbeği kadar küçülerek bizim hızımızı artırır.

Piyasa da yer alan tur ve şehir ve mtb bisikletlerdeki kollar parmaklarla yönetilir ve fren kolu farklı bir mekanizmadır ancak yol ve gravel bisikletlerde bu 2 fonksiyon bir kol ile görülmektedir.